Update Blauwtong September ’24

Inmiddels kunnen we er niet meer omheen; Blauwtong lijkt overal aanwezig te zijn in ons praktijkgebied. Wij, als dierenartspraktijk, zijn er enorm druk mee en voelen mee met de dieren en de diereigenaren. Met deze update hopen wij veel van de bestaande vragen te kunnen beantwoorden, voor zover wij de antwoorden hebben natuurlijk.

VERSPREIDING VAN HET VIRUS

Het virus wordt, zoals bekend, overgedragen door knutten. Deze insecten zuigen bloed bij een met Blauwtong-geïnfecteerde herkauwer en prikken vervolgens de volgende, nog niet besmette, herkauwer. Hierdoor kan het virus overgedragen worden.

Een mogelijke verklaring voor het feit, dat we nu veel meer Blauwtonginfecties zien, is dat het hoog zomer is (geweest). Er zijn nu dus enorm veel knutten, welke zich in een razend tempo vermenigvuldigen. Daarbij weten we dat knutten bij hogere temperaturen veel actiever zijn, en dus meer bloed zuigen en grotere afstanden overbruggen.

Vorig jaar waren de eerste Blauwtonginfecties in oktober in ons gebied. De temperatuur lag toen aanzienlijk lager en de nachten waren beduidend koeler. Veel lagere aantallen, en veel minder actieve knutten dus. Er was dus eigenlijk sprake van een uitbraak welke aan het uitdoven was. Dit speelt ongetwijfeld mee in het feit, dat er nu meer en heftigere infecties zijn.

Zoals al vaker benoemd, is het mogelijk dat mensen tijdens een behandeling het virus overbrengen van het ene op het andere dier. Een naald die gebruikt wordt bij een ziek dier kan besmet raken en zo een nog niet besmet dier infecteren. Gebruik dus per dier een nieuwe naald als u de dieren aan het behandelen bent.

SYMPTOMEN

Alle herkauwers kunnen ziek worden, maar schapen worden beduidend heftiger ziek dan de andere herkauwers. Een dier raakt geïnfecteerd op het moment van bloedzuigen. Het kan zo’n 7 tot 20 dagen duren voordat het dier symptomen laat zien, na het moment van infectie. Deze tijd hiertussen noemen we de incubatieperiode.

De symptomen bij schapen kunnen vrij plots ontstaan, de dieren kunnen van de ene op de andere dag ziek zijn. De meest voorkomende symptomen die wij momenteel bij schapen zien, zijn:

Bij runderen zien we voornamelijk:

THERAPIE

Verzorging

Blauwtong wordt veroorzaakt door een virus. Dit betekent, dat de therapie gericht is op het ondersteunen van de dieren terwijl het lichaam “vecht” tegen het virus.

Bekende virussen bij de mens zijn het griepvirus en het coronavirus. Wanneer mensen een van beide virussen onder de leden hebben, dan bestaat de therapie uit: rusten, blijven eten en drinken (van vaak een aangepast dieet), en het nemen van ontstekingsremmers/koortsverlagers en pijnstillers. Hiermee treedt het herstel vaak binnen enkele dagen tot enkele weken op. Echter, bij mensen die een verminderde weerstand (immunosuppresie) hebben, door onderliggende kwalen of een slechte conditie, kunnen beide virussen een veel heftiger ziektebeeld veroorzaken en ook leiden tot sterfte. Dit is bij de herkauwers niet anders.

Een goede conditie van de dieren is daarom erg belangrijk. Denk hierbij aan een correcte behandeling tegen wormen. Controleer middels mestonderzoek of behandeling nodig is en ook of een behandeling daadwerkelijk effectief is geweest. We zien helaas steeds vaker resistentie van diverse wormsoorten voor bepaalde medicijnen, waardoor een behandeling niet gegarandeerd effectief is. Met name een infectie met de rode lebmaagworm zorgt ervoor, dat dieren heel veel heftigere blauwtongsymptomen krijgen dan dieren die deze infectie niet hebben.

Verstrek dieren daarnaast een volledig rantsoen. Toevoegen van vitaminen en mineralen middels boli, likemmers of extra brok kan een hoop goed doen. Het beschikbaar hebben van onbeperkt schoon en fris drinkwater is minstens net zo belangrijk.

Zorg ervoor dat dieren op warme en zonnige dagen genoeg verkoeling kunnen vinden. Bijvoorbeeld in de stal met ventilatoren of in het land op schaduwrijke plekken. Belangrijk is dat dieren makkelijk kunnen eten en drinken, ook wanneer zij veel blijven liggen. Biedt voer en water aan bij de ligplaats van de dieren. De ervaring leert dat aangepast zacht en makkelijk opneembaar voer (geweekte brok, geweekte bietenpulp, appelmoes, vers gras etc) beter wordt opgenomen. Let wel: ruwvoer (bij voorkeur vers gras) blijft de basis! Een droge omgeving is ook essentieel.

Het is niet met zekerheid te zeggen, dat het behandelen tegen vliegen met bijvoorbeeld Clik of Spotinor (gedeeltelijk) effectief is in het voorkomen van Blauwtong. Wel zijn er veehouders die aangeven, dat het bij hen wel degelijk lijkt te schelen in de mate waarin Blauwtong vat krijgt op de koppel. Buiten dit vermoeden uit de praktijk, zijn zieke dieren erg gevoelig voor het oplopen van madenziekte (myasis). Het behandelen met Clik of Spotinor voorkomt het oplopen van madenziekte in de meeste gevallen. Daarom kan toepassen van deze middelen serieus worden overwogen.

Medicamenteus

Zodra men de eerste symptomen van Blauwtong ziet bij schapen is het belangrijk om de dieren te behandelen met een pijnstiller/koortsverlager/ontstekingsremmer. Het dier voelt zich dan immers beter en zal makkelijker blijven eten en drinken. Tevens zorgt het ontstekingsremmende effect ervoor, dat de weefsels die geïnfecteerd raken door het Blauwtongvirus minder schade oplopen. Het product wat wij daarvoor in eerste instantie adviseren is Novem.

Novem: 1 ml per 40 kg lichaamsgewicht onderhuids toegediend eens per 24 uur met minimaal 3 aaneengesloten behandelingen OF 1ml per 20 kg lichaamsgewicht eens per 48 uur. Voor geiten geldt dezelfde dosering. In de praktijk zal blijken dat dieren vaker dan 3x deze injectie nodig hebben, voordat ze hersteld zijn. Dit middel kan bij ons worden afgehaald, indien u dieren met Blauwtongsymptomen heeft.

Trovex en Rapidexon: dit zijn corticosteroïden, aspecifieke ontstekingsremmers. Deze beide producten zetten wij geregeld in bij dieren, die duidelijke zwellingen hebben aan de kop. Vanwege de mogelijke bijwerkingen zetten wij deze producten alleen in na overleg met een van onze dierenartsen.

Ancesol: Een andere onstekingsremmer, dit werkt als een anti-allergiemiddel. Ook dit product zetten wij in bij dieren die duidelijke zwellingen hebben aan de kop. Het gebruik van dit product is een optie na overleg met een dierenarts.

Paracetamol (verkrijgbaar bij een drogist, 500mg/tablet): Dit product kan gegeven worden in een dosering van 2 tabletten van 500mg 3x daags voor een volwassen schaap van 60kg. Dit product wordt geadviseerd, omdat het op de lange termijn minder bijwerkingen heeft (onder andere op de nieren). Echter lijkt Novem een potentere onstekingsremmer dan paracetamol, daarom wordt deze vaker ingezet. De risico’s op bijwerkingen van Novem zijn klein, wanneer een dier redelijk blijft eten en drinken. Bij dieren die dus langer worden behandeld en welke slecht of matig eten en drinken, kan het gebruik van paracetamol overwogen worden. Het gebruik van antibiotica zoals Engemycine en Peniyet kan in sommige gevallen ook nodig zijn. Dieren geïnfecteerd met het Blauwtongvirus kunnen namelijk een bacteriële infectie krijgen doordat het Blauwtongvirus het immuunsysteem van de herkauwer heeft verzwakt. Antibiotica doen niets tegen het virus zelf. Het gebruik van antibiotica is zeker niet standaard en kan nodig blijken na overleg met een dierenarts.

Het drinkwater kan met elektrolyten (Selekt restore) worden aangevuld wat het herstel kan bevorderen. Dieren die niet of weinig eten kunnen middels Proptop of Ketobovisal ook extra energie in de bek toegediend krijgen. Let wel: dit moet met grote voorzichtigheid gedaan worden, omdat de bek al heel

gevoelig en mogelijk beschadigd is. Bovendien zijn deze middelen etsend, dus moet dit met mate worden ingezet.

Euthanasie

Inmiddels weten wij, dat als een dier al 5 dagen niet of nauwelijks eet, de kans op herstel heel klein is. Vaak overlijdt een dier na een lange lijdensweg. Het is belangrijk een humaan einde in zicht te houden en indien nodig tijdig te kiezen voor euthanasie.

Runderen

Voor runderen geldt in principe hetzelfde als voor schapen. Alles is gericht op het ondersteunen van het zieke dier. In eerste instantie zal dit altijd met een pijnstiller/koortsremmer/ontstekingsremmer zijn. Hiervoor zijn er de volgende behandelopties:

Novem: 1 ml per 40 kg onderhuids eens per 48-72 uur. Wachttijd melk 5 dagen, vlees 15 dagen Rimadyl: 3 ml per 100 kg onderhuids eens per 68 uur. Wachttijd melk 0 dagen, vlees 21 dagen Kelafen: 3 ml per 100 kg intramusculair eens per 24 uur. Wachttijd melk 0 dagen, vlees 2 dagen Emdofluxin: 2 ml per 50 kg intramusculair eens per 24 uur. Wachttijd melk 36 uur, vlees 31 dagen

Het gebruik van antibiotica kan om dezelfde reden als bij schapen nodig zijn.

Ook euthanasie kan in sommige gevallen de juiste keuze zijn.

Vaccinatie

Afgelopen maanden is er volop gevaccineerd, omdat de verwachting was dat Blauwtong terug zou keren. Waar de vaccinatie in de periode 2006-2008 enorm effectief was, blijkt dat nu een stuk minder effectief te zijn. Vrijwel alle dieren krijgen Blauwtong, of ze nu wel of niet gevaccineerd zijn.

Er lijkt echter landelijk wel een duidelijk beeld te zijn, dat gevaccineerde dieren een voorsprong hebben in het genezingsproces. Gevaccineerde dieren lijken minder heftig ziek te zijn, eerder en makkelijker te herstellen met als gevolg dat zo’n 10% sterft van de gevaccineerde schapen die aan Blauwtong lijden. Ongevaccineerde dieren hebben een veel slechtere overlevingskans, op dit moment lijkt zo’n 70% van de niet-gevaccineerde dieren te overlijden na het oplopen van Blauwtong.

Of er verschillen zijn tussen de verschillende soorten vaccins en waar de oorzaak ligt van het slechts beperkt effectief zijn van de vaccins, wordt onderzocht. Pas over enkele maanden zal hier duidelijkheid over zijn, verwachten wij. De farmaceuten zullen ongetwijfeld veel energie steken in het optimaliseren van het vaccin zodat we ons volgend jaar nog beter kunnen wapenen.

Heeft het nu nog zin om mijn dieren te laten vaccineren tegen Blauwtong?

Het kan zeker zin hebben om dieren nog te vaccineren tegen Blauwtong, maar daarbij moet worden opgemerkt dat dit niet in een reeds besmet koppel moet worden gedaan. Denk hierbij aan de bovengenoemde incubatietijd. Dieren die reeds ziek zijn kunnen absoluut niet gevaccineerd worden.

Wanneer dieren gevaccineerd worden, geeft dat altijd een kortdurende belasting van het immuunsysteem. Een infectie met Blauwtong, of welke andere ziekte dan ook, geeft ook een belasting van het immuunsysteem. Dat betekent dus dat een recent gevaccineerd dier mogelijk minder in staat is om het virus te bestrijden. Daarbij start een ongevaccineerd dier met het opbouwen van immuniteit (afweer) tegen het virus op het moment van de vaccinatie. Echter, voordat het maximale effect van het vaccin bereikt is, zijn er 3-4 weken na de vaccinatie verstreken. Wordt een dier pas 3-4 weken na de vaccinatie geïnfecteerd met Blauwtong, dan heeft het dier dus wel degelijk profijt gehad van de vaccinatie.

Heeft het zin om mijn dieren een booster vaccinatie te geven?

Dit kan zinvol zijn om de immuniteit van de dieren een boost te geven maar houdt hierbij rekening met het bovenstaande.